پهپادهای ایران چگونه معادلات جنگ سوریه را تغییر داد؟

 تا چندی پیش کارشناسان نظامی آمریکا بر این باور بودند که هر چه سیستم پهپادی ایران قوی باشد باز از سیستم بسیار پیشرفته پهپادی آمریکا عقب است اما مهندسی معکوس انجام شده روی پهپاد RQ170 آمریکایی این فاصله را بشدت کم کرده است.
سرّنیوز- با رونمایی از مدل ایرانی پهپاد RQ170، توجه رسانه‌های غربی به ماموریت‌هایی که این پهپادها خواهند داشت، جلب شده است. با این حال این برای اولین بار نیست که قرار است هواپیمای بدون سرنشین ایرانی برای ماموریت‌های شناسایی به کار برده شود. رادیو صدای روسیه و نشریه دیلی بیست آمریکا به بررسی این تکنولوژی ایرانی و عملیات‌هایی که انجام داده پرداخته و نوشته‌اند پهپادهای ایرانی از آزمایش‌هایی که در سوریه برای آنها ترتیب داده شده سربلند بیرون آمده‌اند و به احتمال زیاد این پرنده‌های ایرانی هستند که نتیجه جنگ را به نفع بشار اسد تغییر خواهند داد.
 
رادیو صدای روسیه در این زمینه اعلام کرد: «ایران به وسیله پهپادهای خود نقش مهمی در حفظ نظام بشار اسد در سوریه ایفا می‌کند، بسیاری از این پهپادها از تکنولوژی‌های نوین آمریکایی بهره برده‌اند. یکشنبه گذشته تهران اعلام کرده بود ممکن است پهپادهای پیشرفته‌تری را برای کمک به سوریه به این کشور بفرستد.  ایران از دهه 80 روی پهپادها کار تحقیقاتی انجام می‌داد؛ سیستمی که آمریکا بعدها به آن روی آورد، 30 سال پیش در ایران مورد تحقیق قرار می‌گرفت تا بتواند به عنوان سلاح جنگی و همچنین وسیله شناسایی در جنگ ایران و عراق مورد استفاده قرار گیرد». این رسانه روسی همچنین در ادامه اضافه کرد: «زمانی که صحبت از تجهیزات نظامی می‌شود، خاورمیانه همیشه در راس قرار دارد. برای مثال اسرائیل طی سال‌های دهه 80 میلادی از سیستم‌های پهپادی برای شناسایی نیروهای سوری در دره بکا و شناسایی سیستم‌های هوشمند ضدهوایی این کشور استفاده می‌کرد. در همان زمان نیز ایران شروع به استفاده از هواپیماهای بدون سرنشین برای شناسایی موقعیت سربازان عراقی در جنگ با صدام کرد».

وارون ویرا، یکی از کارشناسان نظامی اندیشکده مطالعاتی C4ADS  در واشنگتن بر این باور است که سیستم‌های پهپادی و هواپیماهای بدون سرنشین ایرانی طی سال‌های گذشته گسترش زیادی پیدا کرده است. وی در این باره گفت: «در سال‌های اخیر برنامه‌های مربوط به گسترش هواپیماهای بدون سرنشین ایران به مرحله تکامل و بلوغ رسیده است. می‌توان از تعداد این نوع هواپیماها که در ایران رونمایی شده این ادعا را به خوبی ثابت کرد؛ تنها در محدوده زمانی بین سال 2012 تا 2013 گونه‌های مختلفی از پهپادها نظیر شاهد، عظیم، مهاجر، حماسه، یاسر و سریر رونمایی و معرفی شده‌اند. ما تنها نام آنها را نشنیده‌ایم و این پهپادها به مرحله تولید و همچنین استفاده نیز رسیده‌اند. آنها از طریق تصاویر ماهواره‌ای به دست آمده در بسیاری از پایگاه‌های هوایی منطقه از جمله در پایگاه هوایی دمشق، حماه.. و همچنین پایگاه هوایی شایرات در سوریه دیده شده‌اند.  اولین بار که موضوع پرواز پهپادهای ایرانی در سوریه مطرح شد به سال 2012 بازمی‌گردد. در آن زمان گروه‌های معارض در سوریه تصویری را منتشر کردند که نشان می‌داد پهپادی از نوع ab3 مشغول پرواز بر سر مناطق اشغال‌شده سوریه است. این نوع پهپادها آنقدر در آسمان سوریه دیده شد که عرب‌ها در اصطلاح و زبان عامیانه خود به آنها «ویزویز» می‌گفتند. حضور آنها در منطقه به معنای نزدیک بودن حملات هوایی بود.

در سال 2013 نیز جبهه‌النصره گروه وابسته به القاعده که در سوریه می‌جنگد، تصاویری از پهپادی منتشر کرد که نام آن «یاسر» بود.  مقامات ایران اعلام کرده‌اند از تکنولوژی موجود در پهپادهای آمریکایی که به وسیله مهندسان ایرانی، مهندسی معکوس شده‌ است در پهپاد یاسر استفاده کرده‌اند. این تکنولوژی از پهپادی که چندی پیش در ایران به دام نیروهای نظامی افتاد به نام «اسکن ایگل» به دست آمده بود. به گفته ویرا، «اندازه‌گیری قابلیت‌های شناسایی و پهپادی ایران بسیار مشکل است زیرا ایران هر روز به تکنولوژی تازه‌ای در این باره دست پیدا می‌کند». ایران هم‌اکنون زرادخانه پهپادی خود را دارد و به سوریه و لبنان نیز در این باره کمک‌های زیادی کرده است.  کارشناس این اندیشکده آمریکایی بر این باور است که ارتش سوریه توان نظامی چندانی در بعد عملیات‌های نظامی هوایی نداشت و کمک‌های استراتژیک ایران در حوزه شناسایی و همچنین قطعات یدکی هواپیماها و تکنیسین‌هایی که روسیه به بشار اسد داده است توانسته ارتش او را تا به امروز برنده میدان جنگ با مخالفان کند.  به گفته ویرا، پهپادهای ایرانی که کار شناسایی را انجام می‌دهند، کار سیستم نیروی هوایی سوریه را کمتر کرده‌اند و هواپیماهای ارتش تنها برای زدن مقاصدی خاص از زمین بلند می‌شوند. تا چندی پیش کارشناسان نظامی آمریکا بر این باور بودند که هر چه سیستم پهپادی ایران قوی باشد باز از سیستم بسیار پیشرفته پهپادی آمریکا عقب است اما مهندسی معکوس انجام شده روی پهپاد RQ170 آمریکایی این فاصله را بشدت کم کرده است.


چرا فرشته ایرانی؟

بعد از اینکه ایران از هواپیمای RQ170 ایرانی ساخته شده از روی مدل آمریکایی رونمایی کرد، تعدادی از رسانه‌های آمریکایی اعلام کردند این پهپاد جعلی است و نمی‌تواند کپی‌برداری درستی از روی RQ170 باشد. آنها عنوان می‌کردند شاید ایران عملیات مهندسی معکوس را روی سخت‌افزارهای این هواپیما پیاده کرده باشد اما هیچگاه نمی‌تواند نرم‌افزارهای موجود در این تکنولوژی پیشرفته را بازسازی کند. با این حال با وجود تمام این جوسازی‌ها، این ژنرال نیروی هوایی آمریکا «نورتون شواترز» بود که اعلام کرد احتمال انجام عملیات معکوس روی پهپاد RQ170 وجود دارد. به گزارش نشریه «دیلی‌بیست»، ایران بعد از آن اعلام کرد از تکنولوژی به کار رفته در پهپاد RQ170 برای ساخت جدیدترین پهپاد خود با نام «فطرس» استفاده کرده است. به نظر می‌رسد این مهندسی معکوس گام به گام در تمام پهپادهای ایرانی به کار رفته باشد. پهپاد فطرس که یک مدل پایین‌تر از RQ170 ایرانی است بردی معادل ۲ هزار کیلومتر داشته و می‌تواند بین 16 تا 30 ساعت پرواز مداوم داشته باشد.  نشریه دیلی‌بیست با این حال به مساله جالب‌تری در این زمینه نیز اشاره کرده و نوشته است: «فطرس، نامی استعاری برای بزرگ‌ترین پهپاد ایرانی است. براساس اسطوره‌شناسی شیعه، فطرس نام فرشته‌ای بوده که بر اثر نافرمانی از دستورات خدا به زمین تبعید شده است اما بعد خواهان بخشش خدا می‌شود و توسط حسین بن علی(ع) امام سوم شیعیان شفا داده شده و بال‌های او به او بازگردانده می‌شود».   این رسانه آمریکایی در ادامه افزوده است: «با این معناشناسی باید گفت که معارضان سوری بزودی شاهد پرواز این فرشته بر فراز سرشان خواهند بود!»

ثمانه اکوان
وطن امروز