نگاهی به وضعیت مسلمانان در میانمار

سرزمین طلایی میانمار ( برمه ) این روزها اوقات خوشی را سپری نمی كند و هر روز شاهد قربانی شدن هزاران مرد و زن و كودك بی گناهی است كه به جرم مسلمان بودن توسط بوداییان افراطی كشته می شوند. موجی كه در ایالت راخین میانمار ایجاد شده، زخمی كهنه را در این كشور باز كرده كه در نتیجه آن، بوداییان میانمار كه از حمایت همه جانبه حاكمان سیاسی كشور خود نیز بهره مند هستند، اقدام به نسل كشی گسترده مسلمانان این كشور می كنند.

برمه كشوری است واقع در جنوب شرقی آسیا با جمعیتی قریب به 64 میلیون نفر و مساحت تقریبی 6766552 كیلومتر مربع كه با كشورهای هند، بنگلادش، چین، لائوس و تایلند مرز مشترك داشته و به آب های دریای آندمان و خلیج بنگال نیز متصل است. بیش از 87 درصد از جمعیت این كشور بودایی و پیرو مكتب سنتی تراوادا از آیین بودیسم اند.(1) سه چهارم از جمعیت این كشور، كه دومین كشور بزرگ آسیای جنوب شرقی نیز محسوب می شود و پس از جنگ جهانی دوم، توانست استقلال خود را از كشور انگلستان به دست آورد، در روستاهای این كشور زندگی می كنند.

در برمه، بودیسم دین رسمی كشور است. 85 درصد مردم برمه بودایی، هفت درصد مسلمان، چهار درصد هندو و دو درصد مسیحی‌اند. دو درصد باقی‌مانده را نیز آیین های بودایی چینی، تائوئیستی، كنفوسیوسی و نیاكان ‌پرستی تشكیل می‌دهند. كثرت پیروان بودایی را در همه جای این كشور می‌توان به خوبی مشاهده نمود، زیرا تقریباً هر روستا و دهكده‌ای لااقل تأمین هزینه یك مدرسه مذهبی را به عهده دارد. پاگوداها، یعنی معابد بودایی در سراسر برمه علیا و سفلا به چشم می‌خورد. راهبان بودایی كه «پونچی» نام دارند، همه جا در بین مردم دیده می‌شوند.(2)

جمعیت مسلمانان این كشور هر چند بر طبق آمار های ارائه شده از سوی دولت، پنج در صد اعلام شده است ولی به نظر می رسد رقم واقعی بین 8 تا 10 در صد باشد. بخش عمده از جمعیت مسلمان برمه در منطقه آراكان كه از طرف شمال غربی با بنگلادش و از شمال با هندوستان هم مرز است، متمركز بوده و بقیه در سایر ایالت ها از جمله رانگون پایتخت این كشور ساكن هستند.(3)

 

فرقه های مختلف مسلمان در میانمار:

1. چولیامسلم

اجداد این گروه سالها پیش هندو مذهب بوده ‌اند و بعداً به اسلام گرویده‌ اند. اكنون نیز زبان اصلی این گروه هندوست. چولیامسلم با وهابیت اختلاف دارند، چون پنج تن اهل‌ بیت(ع) را قبول دارند، گاه به نام پنج تن فاتحه‌ خوانی می‌كنند، ایام محرّم اعمال خاصی دارند و احترام ویژه‌ای برای اهل ‌بیت رسول الله (ص) قائل‌اند.

2. بودامسلم

در كشور میانمار كسانی كه تا امام ششم را پذیرفته‌اند، بودا مسلم نامیده می‌شوند. این گروه فعالیت چندانی ندارند و فقط در پایتخت، سه مسجد متعلق به آنان است. شمار اینان نیز بیش از دو هزار تن نیست. بعضی از آنها در مراسم شیعه شركت می‌كنند و تولد امام صادق(ع) را جشن می‌گیرند.

3. اهل حدیث

این گروه نیز با وهابیت متفاوت و مخالف‌اند. اینان همه احادیث را حجت می‌دانند، به زبان عربی بسیار مسلط ‌اند و آموختن عربی را واجب می‌دانند. شمار اهل حدیث بیش از سه هزار نفر است و در پایتخت فقط سه مسجد به نام اهل حدیث وجود دارد.

4. قادیانی

مسلمانان این گروه را كافر می‌دانند، اما آنها خود را مسلمان می‌شمارند. اینان به خدا و رسول معتقدند، اما پیامبر را آخرین پیامبر نمی‌دانند. اهل این گروه به كسی به نام احمد طهور معتقدند و احمد را كسی غیر از پیامبر اكرم (ص) می‌دانند. گروه قادیانی در برمه انگشت شمارند و در پایتخت شهر بیش از دو مسجد ندارند.

5. سوفیست، طریقه، گرانه

این گروه ها مانند هم ‌اند و هر سه پیرو اولیا و پیران‌اند. دو گروه سوفیست و طریقه پیرو شیخ عبدالقادر جیلانی ‌اند. گروه گرانه، سلسله اولیا را تا امام علی(ع) می‌رساند. البته اینان به آل محمد(ص) معتقدند، در شعرهای خود فضایل اهل‌بیت(ع) را می‌سرایند و با وهابیت سخت مخالف‌اند. شمار پیروان این گروه ها به بیش از پنج هزار تن می‌رسد.

6. بنگالی ‌مسلم و سورطی ‌مسلم

این دو گروه مهاجرند، به زبان خود حرف زنند و مساجدی هم برای خود دارند. بیشتر اینان پیرو شافعی ‌اند و البته با وهابیت نیز موافق ‌اند. گروه سورطی نیز زبان مادری جداگانه دارند و پیرو مذاهب چهارگانه ‌اند. می‌توان گفت كه این گروه با وهابیت تفاوتی ندارند. (4)

 

شیعیان میانمار

شیعیان در برمه از نسل ایرانیان یا هندیان‌اند. ایرانیان در گذشته از شهرهای شیراز، كاشان، بهبهان و یزد به برمه مهاجرت نموده‌اند و بیشتر هندیان نیز كه بعد از جنگ جهانی دوم به میانمار مهاجرت كرده‌اند از شهر «نگر» هستند. شیعیان برمه بیش از سی هزار نفر نیستند و البته نسبت به گذشته افزایش یافته‌اند. (5)

آمار تقریبی شیعیان در برمه رقمی بین 30 تا 40 هزار نفر را شامل می شود كه بخشی مربوط به جامعه شیعه قدیم بوده و گروهی نیز پس از پیروزی انقلاب اسلامی به این مذهب گرویده اند. هر چند جمعیت اصلی شیعه در شهر های رانگون و مندلی متمركز شده اند ولی در دیگر شهر ها مانند پروم و تونگو و مولمین و ساندوی و توئونگیه نیز جمعیت های شیعه زندگی می كنند. تركیب قومی شیعه در برمه عمدتاً ایرانی تبار بنگالی، پاكستانی و برمه ای اند. (6)

امروزه هزاران شیعه مخلص و پیرو اهل بیت (ع) در بیش از 30 مسجد، امام باره، امام بارگاه و آستانه در نقاط مختلف برمه از جمله مسجد مغول شیعه در رانگون پایتخت، مسجد مغول شیعه در شهر ماندالای، مسجد مغول شهر اماراپور ، مسجد مغول شیعه شهر پروم، مسجد مغول شیعه شهر مولمین، مسجد مغول شیعه شهر تونگو، امام بارگاه جعفری، انجمن عباس امام بارگاه كاشانی، آستانه حضرت عباس (ع)، امام بارگاه هزار چراغ، و امام بارگاه عمارت طوسی كه در دو شهر رانگون و ماندالای واقع شده اند و همچنین حسینیه شیرازی شهر آمارپور، امام بارگاه شهر بولمین، امام بارگاه شیعه تائونگیه كه عمدتاً توسط ایرانی تبار ها بنا شده است، اجتماع كرده و به عزاداری و سایر فعالیت های دینی و مذهبی خود می پردازند. (7)

شیعیان در كل سال برنامه‌های دینی و مذهبی خاصی دارند و در تولد و شهادت ائمه معصومین (ع) مراسم ویژه‌ای برگزار می‌كنند. در ماه رمضان برنامه قرآن‌خوانی و در ماه محرّم و صفر مراسم عزاداری نیز با شكوه خاصی برگزار می‌شود.

 

قتل عام مسلمانان میانمار

از سال های پایانی دهه پنجاه میلادی، وضعیت مسلمانان كشور میانمار رو به وخامت گذاشته و متأسفانه شاهد نابسامانی اوضاع مسلمانان این كشور هستیم. دولت برمه از سال 1959میلادی به آیین بودایی ارج و بهای رسمی داد و در سال 1961میلادی با تصویب قانونی، آیین مزبور را به صورت دین رسمی برمه درآورد. دولت ژنرال نوین پس از سركار آمدن در سال 1962 رفتن مسلمانان به حج را ممنوع اعلام كرد تا آنكه در سال 1980 و پس از گذشت هجده سال، به هفتاد نفر از مسلمانان اجازه داده شد جهت انجام فرایض حج به مكه مشرف شوند و متعاقب آن عده‌ای از مسلمانان نیز جهت شركت در كنفرانسهای مختلف اسلامی اعزام شدند. (8)

اما این پایان ماجرا نبود، متأسفانه فشار هایی كه بر مسلمانان وارد می‌آمده، موجب آواره شدن آنها در كشورهای مختلف شده است. گفته می‌شود بیش از نیم میلیون از مسلمانان برمه‌ای به كشورهای بنگلادش، هند، پاكستان، مالزی، تایلند، سنگاپور، امارات متحده عربی و ممالك دیگر مهاجرت نموده‌اند و هزار مسلمان برمه‌ ای نیز در عربستان سعودی سكونت گزیده‌ اند.

میزان دخالت و نظارت دولت برمه بر مسلمانان این كشور به حدی زیاد است كه گزارش های مختلف مربوط به زندگی مسلمانان باید به سمع و نظر حاكمان این كشور برسد. دولت برمه كنترل شدیدی بر فعالیتهای مساجد اعمال می‌كند و حتی آمار ازدواج و تمایل مردم جهت انجام قربانی گوسفند در مراسم عید قربان و نیز آمار افرادی كه در مساجد به آموختن قرآن كریم مشغول می‌شوند، به دولت گزارش داده می‌شود.

كشتار مسلمانان میانمار به 5 دهه اخیر برمیگردد. دولت نظامی میانمار در همبستگی و همراهی  با بوداییان افراطی منطقه راخین اقدام به كشتار مسلمانان در دهه های گذشته كردند و این تبعیض نژادی در واقع سیاست اتخاذ شده دولت میانمار از سال 1952 است.

 این مردم به عنوان ساكنان منطقه آركان از قرن هفتم هجری در این منطقه بصورت مستقل سكونت داشته اند و پس از اشغال برمه توسط امپراطوری انگلیس، انگلیسی ها آركان را ضمیمه میانمار یا برمه سابق كردند.

 در سال 1982 قانون حقوق شهروندی به تصویب رسید كه به واسطه این قانون از میان 144 قومیت موجود در میانمار 135 قومیت حق شهروندی دریافت كردند و 9 دسته از اقوام اقلیت از حق شهروندی محروم شدند كه بزرگترین این قومیت ها، قوم روهینگیا است.

دولت میانمار برای رفع اختلافات و مشكلات میان مسلمانان و بوداییان، سیاست كوچ اجباری كل 6 میلیون مسلمان روهینگیایی را از منطقه آركان اتخاذ كرده است. البته آمار رسمی جمعیت روهینگیا 6 میلیون نفر است اما طبق آمار غیر رسمی جمعیت این قوم كه صد در صد آنها مسلمان هستند به 8 میلیون نفر می رسد.

 به واسطه این سیاست اتخاذ شده از جانب دولت، قریب به 150 هزار نفر از مسلمانان آركان به بنگلادش، 50 هزار نفر به تایلند  و 40 هزار نفر به مالزی و تعداد قابل توجهی به دیگر كشورهای آسیایی  مهاجرت كردند. در آخرین اظهار نظر رییس جمهوری میانمار بیان شده است كه 800 هزار نفر از این قوم را باید از میانمار اخراج كرد تا تنش ها پایان یابد. (9)

 

نگاه غرب به حقوق بشر در میانمار:

با نگاهی به گذشته نه چندان دور در همین كشور میانمار به خوبی می توان نوع نگاه دو و یا حتی چند گانه غرب را نسبت به مقوله حقوق بشر مشاهده كرد.

دولت نظامی برمه در سال 1989 نام این كشور را از برمه به میانمار تغییر داد و با اعلام از سر گیری اجرای قانون اساسی سال 1974، اقدام به برگزاری انتخابات سراسری پارلمانی در سال 1990 نمود. در این انتخابات خانم آن سو چی رهبر حزب مجمع ملی برای دموكراسی توانست 82 در صد كرسی های پارلمان را به دست آورد، اما دولت نظامی از پذیرش نتیجه انتخابات خودداری و بسیاری از رهبران حزب مجمع ملی برای دموكراسی از جمله رهبر آن خانم سو چی را دستگیر و راهی زندان نمود.(10)

 با جلوگیری دولت نظامی از تشكیل دولت جدید به رهبری خانم سوچی رهبر حزب مجمع ملی برای دموكراسی و دستگیری تعدادی از رهبران حزب مزبور، كشور های غربی به ویژه آمریكا و انگلیس موضوع بازگشت دموكراسی به این كشور و آزاد سازی زندانیان سیاسی و در مجموع بهبود وضعیت حقوق بشر در میانمار را مطالبه نموده و قطعنامه های متعددی را علیه دولت این كشور از تصویب مجامع بین المللی گذراندند.

همان گونه كه ذكر آن گذشت در قضیه مربوط به رهبر حزب مجمع ملی برای دموكراسی، غرب تمام توان و تلاش خود را به كار می گیرد و به هر لطایف الحیلی متوسل می شود تا بتواند آن چیزی را كه منافعش در پی آن است به حالت بالفعل در آورد. اما در موضوع نسل كشی بی رحمانه مسلمانان میانمار، كشور های غربی چندان خود را به آب و آتش نمی زنند، زیرا از این قضیه برای خود منافعی متصور نیستند و متأسفانه اقدام عملی خاصی برای پایان این گونه اقدامات انجام نمی دهند.

آنچه كه از برآیند اوضاع بر می آید این است كه ظاهراً تنها كسانی كه می توانند به ختم این غائله كمك كنند و به یاری برادران دینی خود بشتابند، همان مسلمانان هستند كه باید به طریقی به این اقدامات بوداییان خاتمه دهند.

از جمله راه هایی كه مسلمانان می توانند به برادران دینی خود در میانمار كمك كنند، به عنوان نخستین اقدام می تواند این باشد كه دولتمردان كشورهای مسلمان از طریق ساختار های بین المللی مانند سازمان همكاری كشورهای اسلامی بر دولت میانمار اعمال فشار بین المللی كنند. همچنین این كشورها می توانند با تلاش برای جمع آوری كمك های مردمی راهی برای نجات مردم مسلمان این نقطه از كره ی خاكی پیدا كرد.

 

پی نوشتها:

1. محمد علی ربانی، مراسم محرم در برمه و فیلیپین، كیهان فرهنگی، شماره 257، اسفند 1386، ص 60

2. حسین مفضلی، میانمار (برمه)، انتشارات وزارت امور خارجه، 1373، چاپ اول، ص 25

3. محمد علی ربانی، همان، ص60

4. چو امین او، ادیان و مذاهب در كشور میانمار، طلوع، شماره 10 و 11، تابستان و پائیز 1383، ص 283

5. حسین مفضلی، همان، ص 30

6. محمد علی ربانی، همان، ص 61

7. محمد علی ربانی، همان، ص 63

8. چو امین او، همان، ص 284

9. http://www.mehrnews.com/fa/NewsDetail.aspx?pr=s&query=%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%B1%20&NewsID=1653292

10. محسن امید زمانی، وضعیت حقوق بشر در میانمار و نحوه ارجاع آن به شورای امنیت، ماهنامه رویداد ها و تحلیل ها، شماره 229، ص 75

منبع: مرکز اسناد انقلاب اسلامی - محمد قرباني