رحيم پورازغدي در طرح ضيافت انديشه دانشگاه اميركبير: مدرن‌ها و پست‌مدرن‌ها در برخي موارد همچون "اشاعره " عقل را تعطيل كرده‌اند
تاریخ: ۲۵ مرداد ۱۳۸۹
 به گزارش خبرنگار حوزه دانشگاه خبرگزاري فارس، حسن رحيم‌پور ازغدي عضو شوراي عالي انقلاب فرهنگي پيش از ظهر امروز دوشنبه در طرح ضيافت انديشه دانشگاه صنعتي اميركبير كه در آمفي‌تئاتر مركزي اين دانشگاه برگزار شد، طي سخناني با بيان اينكه كانون هسته‌اي دين، نبوت است، اظهار داشت: يعني اگر كسي به خدا معتقد باشد اما نبوت را قبول نداشته و يا تحريف و انكار كند، اين روش وي دينداري محسوب نمي‌شود.
وي با اشاره به اينكه براي تفكر ديني اعتقاد به اينكه عالم مبدئي دارد، كافي نيست، ادامه داد: حتي طرح اين نكته كه جهان نسبت به اعمال ما بي‌تفاوت نبوده و واكنش نشان مي‌دهد لازم است اما كافي نيست زيرا صرف اعتقاد به مبدا براي عالم و حتي اعتقاد به وجود پاداش براي اعمال كافي نخواهد بود و تفكر ديني نياز به انديشيدن به نبوت دارد.
اين عضو شوراي عالي انقلاب فرهنگي با بيان اينكه توحيد، معاد و نبوت به هم مرتبطند، تصريح كرد: البته اگر فردي توحيد را درست بشناسد مي‌تواند نبوت و معاد را بشناسد يعني به نوعي، شناخت توحيد كافي است زيرا اگر خداشناسي درست صورت گيرد، اين شناخت نبوت و معاد را هم به همراه خواهد داشت.
رحيم‌پور ازغدي در ادامه رسالت انبيا را اين گونه عنوان كرد كه آنها آمدند تا در شرايط مختلف و در بدترين شرايط نشان دهند راهي به آسمان باز است و در واقع آنها آمدند تا پرواز را به ما بياموزند.
وي افزود: انبيا آمدند تا به ما بگويند كه اگر خدا نباشد زندگي گذر ماه‌ها بوده و دور خود گشتن است و اين سخنان تعابير زيبايي است كه در وصف انبيا گفته شده است.
اين عضو شوراي عالي انقلاب فرهنگي با بيان اينكه بدون انبيا بشر نمي‌توانست مسيرهاي رسيدن به سعادت را پيدا كند، خاطرنشان كرد: پيامبران مسير درست خداشناسي و در واقع سعادتمندي را به بشر نشان دادند و تمام انسان‌ها از اين موهبت برخوردار شدند.
رحيم‌پور ازغدي در خصوص رويكردهاي موجود در مورد نبوت با بيان اينكه دو رويكرد در اين زمينه وجود دارد و بايد در ابتدا در خصوص آنها تعيين تكليف كنيم، گفت: هر كدام از اين دو رويكرد با دو پرسش مطرح شده است و پرسش اول اين است كه عده‌اي مي‌پرسند ما چه انتظاري از دين داريم؟
وي با بيان اينكه پرسش دوم اين است كه چرا بايد خداوند پيامبراني را مي‌فرستاد، اظهار داشت: در واقع پرسش اول به اين معني است كه ما از دين چه مي‌خواهيم و پرسش دوم نيز حاوي اين سؤال است كه ضرورت وجود انبيا چيست.
اين استاد دانشگاه با بيان اينكه اين دو سؤال از نظر ظاهري به هم شبيه هستند اما از نظر معنايي با يكديگر متفاوت به شمار مي‌روند، گفت: سؤال اول در واقع سوال از جانب ما است، يعني از "من " و انتظاراتي كه "من " دارم، و در واقع در اينجا تعريفي كه مدنظر "من " است، لحاظ مي‌شود.
رحيم‌پور ازغدي افزود: در اينجا "من " دين را تعريف مي‌كنم و در مرحله اول به اين نكته توجه مي‌كنم كه انتظارات من چيست و بعد بر اساس آن تصميم مي‌گيرم كه اين يك نگاه اومانيستي است.
رحيم‌پور ازغدي در توضيح سؤال دوم گفت: درست است كه بگوييم ضرورت وجود دين از نياز بشر شروع مي‌شود نه از انتظارات من. زيرا نياز با انتظار متفاوت است. در سؤال اول از يك من مطلق صحبت مي‌كنيم و دين به من منتهي مي‌شود اما در پرسش دوم مسئله به اينجا منتهي مي‌شود كه من به خدا نياز دارم و بايد اين دو رويكرد را از هم جدا كرد و زماني كه اين دو رويكرد را از يكديگر جدا كرده و به آن بپردازيم، مطمئنا مسائل مربوط به توحيد و معاد و همچنين انبيا را درخواهيم يافت.
اين استاد حوزه در بخش ديگري از سخنان خود با بيان اينكه بعضي از اصول و عقايد ما عقلي محض است و نبايد در مورد آنها به صورت نقلي صحبت كرد، يكي از اين اصول را اصل اثبات خداوند و نياز بشر به دين برشمرد و افزود: زماني كه شما توانستيد اين اصل را اثبات كنيد آنگاه پاي نقل نيز به ميان مي‌آيد.
رحيم‌پور ازغدي در ادامه با بيان اينكه بعضي از اصول معارف اسلامي نقلي محض است و برهان و دليل عقلي در آنها وجود ندارد، خاطرنشان كرد: البته در ابتدا بايد نقل يك پايه مشروع عقلي داشته باشد يعني بعد از رسيدن به يك اصول عقلي و اثبات آنها به نقل مراجعه شود.
عضو شوراي عالي انقلاب فرهنگي دسته سوم از معارف اسلامي و اعتقادي را عقلي و نقلي دانست و افزود: اين اصول هم به وسيله نقل و هم به وسيله عقل قابل اثبات است.
وي با بيان اينكه در باب نبوت بعضي از مسائل با روش عقلي محض و بعضي نيز با روش نقلي اثبات مي‌شود، گفت: در ابتدا بايد مسئله را با برهان عقلي ثابت كرد زيرا ما به منكران نبوت نمي‌توانيم آيه و حديث ارائه كنيم و بعد از اثبات مسئله به صورت عقلي آنگاه مي‌توانيم از نقل هم استفاده كنيم.
رحيم‌پور ازغدي با بيان مجدد اينكه پرسش درست اين پرسش است كه چرا خداوند بايد پيامبر مي‌فرستاد، گفت: بعضي‌ها مي‌گويند نمي‌شود به اين سؤال پاسخ داد؛ «اشاعره» جزو اين دسته هستند؛ يعني آنها روش عقلي را تعطيل مي‌كنند البته در دنياي مدرن غرب هم اجازه طرح چنين پرسشي داده نمي‌شود.
اين استاد حوزه با بيان اينكه اشعري‌ها، مدرن‌ها و هم پست‌مدرن‌ها در اين زمينه عقل را تعطيل مي‌كنند، خاطرنشان كرد: اما در تفكر شيعه مي‌توان پاسخ عقلي داد و در اينجا بعضي پاسخ‌ها به اين پرسش كه "چرا خداوند بايد پيامبراني را مي‌فرستاد " را بيان مي‌كنم.
اين عضو شوراي عالي انقلاب فرهنگي در بيان پاسخ اول به پرسش مذكور گفت: عده‌اي بر حسن و قبح عقلي تاكيد دارند و به اين وسيله مسئله را اثبات كردند يعني گزاره اول را حسن و قبح عقلي و گزاره دوم را تبديل حسن عقلي به قبح عقلي مي‌دانند.
رحيم‌پور ازغدي افزود: اين عده معتقدند كه از روش حسن و قبح عقلي بايد به مسئله پاسخ داد اما عده‌اي نيز ايرادات جدي را به اين روش مي‌گيرند و معتقدند كه اين روش، روش مناسبي نيست.
وي برهان اول را داراي پيچيدگي‌هايي عنوان كرد و افزود: روش اول نه اينكه اشتباه باشد اما داراي ايراداتي است.
رحيم‌پور ازغدي در بيان روش دوم براي پاسخ به اين پرسش كه "چرا خداوند بايد پيامبراني را مي‌فرستاد؟ " خاطرنشان كرد: روش دوم راهي است كه علامه طباطبايي به آن اشاره كرد يعني وي معتقد بود كه اجتماعي بودن زندگي انسان بايد مدنظر باشد و در اين روش 4 نوع اثبات شامل اثبات عقلي اجتماعي بودن زندگي انسان، اثبات نياز جامعه به قانون، اثبات عدم كفايت به قدرت بشر براي اشراف بر همه نيازها و عدم كفايت براي وضع قوانين سعادت بخش و اثبات ضرورت وضع قوانين سعادت بخش از جانب خداوند را مطرح مي‌كند.
وي اضافه كرد: البته منتقدين به اين روش اعلام مي‌كنند كه شما در اين برهان مسئله معاد و آخرت را مسكوت گذاشتيد يعني شما وجود نبوت را به دليل مسائل دنيا مطرح كرديد اما بايستي برهاني را ارائه كرد كه اصول تفكر ديني در آن جاي بگيرد كه يكي از آن اصول معاد است.
اين عضو شوراي عالي انقلاب فرهنگي در ادامه سخنانش به بيان نظرات انديشمندان معتقد به اين روش و جزئيات نظرات آنها پرداخت.
رحيم‌پور ازغدي روش سوم را اينگونه عنوان كرد كه در اين روش از حسن و قبح و از قاعده لطف استفاده نمي‌كنيم بلكه بايد خداوند را به وسيله برهان عقلي به اثبات رسانده و صفات خداوندي شامل قادر بودن، عليم بودن و حكيم بودن را نيز ثابت كنيم.
وي با بيان اينكه در اين روش ابتدا خداوند را همراه با صفاتش به اثبات رسانده و بعد نيز ضرورت نبوت به اثبات مي‌رسانيم يعني زماني كه خدا را به اثبات برسانيم، نبوت را نيز به اثبات خواهد رسيد، تصريح كرد: در واقع موقعي كه خداوند همراه با صفاتش به اثبات رسيد ديگر نمي‌توانيم بگوييم اين خدا به دنبال سعادت و خير بشر نيست و براي نشان دادن مسير سعادت اقدامي انجام نداده است.
اين استاد دانشگاه اضافه كرد: زماني كه خداوند با تمام صفاتش به اثبات برسد، نشان دادن مسير سعادت از جانب خدا و به وسيله پيامبران هم به اثبات مي‌رسد و آنگاه پيامبران به اثبات خواهند رسيد.
رحيم‌پور ازغدي گفت: با توجه به ويژگي‌هايي كه براي خدا برشمرديم نفرستادن نبي براي هدايت بشر قابل تصور نيست زيرا زماني كه خداوند بشر را براي كمال خلق كرد مطمئنا راه رسيدن به كمال را به وي نشان مي‌دهد و اين اقدام از طريق پيامبران انجام مي‌شود.
اين استاد حوزه با بيان اينكه خداوند بشر را خلق كرده و خودش مي‌داند كه عقل بشر نمي‌تواند راه سعادت را بيابد، تاكيد كرد: پس غير قابل تصور است با اين توصيفات خداوند كمال انسان را نخواهد و از طرفي چون اين كمال جز از راه شناخت به دست نمي‌آيد، محال است خداوند كمال بشر را بخواهد اما امكان وصول به اين كمال را در اختيار بنده نگذارد.
وي با بيان اينكه رسالت يك ضرورت الهي است چون انسان بدون رهنما به مقصد نمي‌رسد، خاطرنشان كرد: خدا پيامبران را بايد مي‌فرستاد كه فرستاد تا هيچ گاه بنده‌اي نتواند عليه خدا ادعايي داشته باشد و خدا نيز خود مي‌گويد كه پيامبران را براي هدايت شما فرستادم تا راه هدايت را بيابيد.
رحيم‌پور ازغدي در پايان سخنان خود به پرسش‌هاي دانشجويان در خصوص ضرورت وجود انبيا و راه‌هاي اثبات آن پاسخ داد.
|
