جشن ابتذال
دين ستيزى و از رسميت انداختن اسلام و حاكم نمودن بىدينى با به تمسخر گرفتن احكام اسلام و ترويج فرهنگ شاهنشاهى، زير سئوال بردن باورهاى مذهبى و نمايش فرهنگ غرب در جهت همگانى كردن آن، مأموريتى بود كه روشنفكران و قلم به مزدان دربارى در پى آن بودند و در راه انجام آن از هيچ كوششى دريغ نكردند و نمى كنند.
عرصه فرهنگ و هنر، جولانگاه نويسندگان، اديبان، هنروران، فيلمسازان، نمايش نامه نويسان، موسيقىدانان و هنرپيشگانى بود كه هستى خود را در گرو دفاع از مبانى رژيم لائيك شاهنشاهى مىدانستند و اگر در اين ميان بودند افرادى كه برخلاف اين موج حركت مىكردند ـ كه بودند ـ مورد انواع بىمهرىها، آزارها و اهانتها، واقع مىشدند.
در اين ميان متوليان و برگزاركنندگان جشن هنر شيراز ـ كه اولين دوره آن در سال 1346 به رياست فرح پهلوى افتتاح شد ـ بىشرمى را به سرحد جنون رسانيدند. با صرف هزينه هاى سرسامآور و با دعوت از گروههاى مختلف هنرى خارجى، شهر شهيدپرور شيراز را عرصه تاخت و تاز بىبند و بارى هنرى خويش كردند. از ابتداى برگزارى اين برنامه، روحانيت بيدار و مردم مسلمان و غيور خطه فارس به اعتراض برخاستند. و در ششمين جشن هنر در شهريور ماه 1351 به علت برگزارى موسيقى در سراى مشير و كوه هفتنان، ساواك شيراز را وادار به اظهارنظرى به اين شرح كردند :
«برگزارى موسيقى در سراى مشير و بالاى كوه هفتنان كه از مكانهاى متبركه و موقوفه است لجبازى با متدينين و برخلاف رسم و اصول مذهب است.»
برگزاركنندگان اين مضحكه ـ كه هدف اصلىشان هتك دين بود ـ سرمست از صهباى قدرت، پا را از اين هم فراتر نهادند تا اينكه در سال 1355 با نمايش فيلم هزار و يك شب و عريان كردن روابط جنسى بين زنان و مردان عناد خود را علنى تر كردند و در سال 1356 كه برگزارى اين جشن مصادف با ماه مبارك رمضان بود، علىرغم اين كه شعلههاى انقلاب خونرنگ اسلامى در حال برافروختن بود در هفتمين روز از اين ماه، تئاتر «خوك، بچه، آتش» كه در آن عمليات جنسى زن و مرد، بهطور زننده نمايش داده مىشد را در خيابان فردوسى شيراز و در ملاء عام به نمايش گذاشتند. زنندگى و شناعت اين برنامه به حدى بود كه منبع گزارشدهنده خبر را وادار به هشدارى به شرح زير كرد:
«در پروسه زمانى فعلى كم كم نسل جوان از نفوذ روحانيت خارج مىشود ولى باز كموبيش، در نسل پيرو متوسط وعده قليلى جوان طرفدار دارد كه بايد تا حدود 30 ـ 40 سال ديگر با آنها روش دوستانه و ساده را ادامه داد تا كمكم زمانه كالاى آنها [روحانيت] را بىارزش كند.»
به ابتداى اين مطلب برگرديد و يك بار ديگر ـ نه بلكه صدبار ديگر ـ اين نظريه را بخوانيد تا بدانيم هدف دشمن خارج كردن نسل جوان از نفوذ روحانيت است. پس برماست تا در اين برهه هوشيار باشيم.
در هر حال در اعتراض به اين عمل شنيع، به توصيه آيتا للّه بهاءالدين محلاتى، روحانيون شيراز بهعنوان اعتراض تصميم گرفتند از روز شنبه 5/6/56 به مساجد و منابر نروند و به دنبال آن حركتهاى اعتراضآميز نيز در محافل مذهبى شروع گرديد.
در ادامه اين حركتهاى توفنده كه تحت زعامت علماى اعلام در فارس ادامه يافت عرصه چنان بر سردمداران بى دينى تنگ گرديد كه در سال 1357 برگزارى جشن هنر در شيراز را به شور نشستند. بخشى از صورتجلسه اين شوراى هماهنگى كه با حضور مسئولين رده يك استان فارس به تاريخ 5/5/57 برگزار شده است. به اين شرح مىباشد:
«از برگزارى جشن هنر حتى الامكان در شيراز و خصوصا در سراى مشير، حافظيه، سعدى، مراكز دانشگاهى و مراكز آزادشهر احتراز شود. حتىالامكان جشن هنر در تختجمشيد و نقش رستم اجرا گردد و برنامههاى آن نيز محدود شوند و از انجام هر نوع تبليغ غيرضرورى وسيله راديو و تلويزيون و مطبوعات در مورد جشن هنر كه موجبى براى تحريك مردم باشد جلوگيرى به عمل آيد و...»
حال با اين مقدمه مختصر، اسناد زير را به مطالعه بنشينيم تا اولاً علت عابد شدن رئيس ساواك فارس را روشنتر بشناسيم و ثانيا با يادآورى خاطرات روزهاى خونين دوران انقلاب اسلامى حراست و صيانت از خونهاى شهيدان را فراموش نكنيم :
سند اول:
به : مديريت كل اداره سوم 342
از : سازمان اطلاعات و امنيت فارس تاريخ : 7/5/37[57]
درباره : جشن هنر شيراز
پيرو : 14604/ ه 20/3/37 و 11939/ ه 1ـ18/4/37 صادره به 312
برابر سوابق موجود در دهمين جشن هنر شيراز كه در سال 2535 برگزار گرديد برنامه هائى از جمله فيلم هزار و يك شب در سينما آريانا كه روابط جنسى بين زنان و مردان را بنحو كاملاً عريان نشان مىداد. كشتى جنون در سراى مشير كه طى آن زنى كاملاً لخت روى صحنه ظاهر و توجه تماشاگران را از ساير صحنههاى نمايش سلب و بخود معطوف نموده بود و برنامه ديگرى در باغ جهان نما كه ظاهرا آن هم پيرامون مسائل جنسى دور مىزد نشان داده شد.
در يازدهمين جشن هنر شيراز كه در سال 2536 برپا گرديد. برنامه خوك، بچه، آتش به معرض نمايش گذارده شد كه سبب نشان دادن اعمال منافى عفت موجب اعتراض جامعه روحانيت و درج مطالب و مباحث جنجالى در نشريات گرديد. با عنايت به اينكه هدف اصلى از تشكيل اينگونه جشنها كه به منظور حفظ رسالت فرهنگ و هنر بوده و مفهوم هنر در اذهان عمومى جامعه ايرانى به مراتب بالاتر و ارزشمندتر از برنامههاى ارائه شده مىباشد، اصولاً اين استنباط و نظر به وجود مىآيد كه غرض از ارائه اين قبيل برنامهها توسط كشورهاى بيگانه شركتكننده تهاجم فرهنگى به داشتههاى ارزشمند معنوى اجتماعى ما بوده كه در پوشش هنر جلوهگر مىگردد.
و خصوصا اينكه چون اكثر جشنها با تشريففرمايى علياحضرت شهبانو افتتاح مىگردد نمايش اينگونه برنامه ها اثرات نامطلوبى به جا گذارده و فرصت مناسبى براى تحريكات عوامل مخالف و مخرب فراهم و باعث بهرهبردارى و تبليغات سوء آنان مىگردد.
عليهذا با در نظر گرفتن اوضاع كنونى مقرر فرمايند به هر نحو كه به مصلحت باشد بررسيهاى لازم پيرامون برنامههاى جشن هنر سال جارى معمول دارند.
رئيس سازمان اطلاعات و امنيت فارس ـ جوان
[پىنوشت :] لزومى ندارد، آقاى استاندار موضوع را بشرفعرض رسانيده و اوامرى نيز صادره شده در جلسه شوراى هماهنگى مورخ 5/5/37 استان نيز مطرح گرديده است. 7/5
سند دوم:
به : مركز 312 تاريخ : 5/5/37
از : شيراز شماره 12189/ ه 1
تلگراف
ساعت 2400 مورخ 4/5/37 فرد يا افراد ناشناسى با ريختن نفت[،]درب سراى مشير را كه از آثار باستانى شيراز محسوب و در سالهاى قبل قسمتى از برنامه جشن هنر در آن اجرا مىشده به آتش كشيدهاند در اين جريان فقط درب ورود سرا سوخته است. نتيجه اقدامات معموله نسبت به شناسائى عاملين متعاقبا باستحضار مىرسد.
[پىنوشت :] در جلسه شوراى هماهنگى كه روز جارى تشكيل خواهد شد. در مورد هدايت و بررسى و مراقبت هر چه بيشتر مأمورين انتظامى از محلها و مراكز مورد نظر مخربين تذكرات لازم داده خواهد شد. تلفنگرام شود
سند سوم:
به : مركز 312تاريخ : 5/5/37
از : شيراز شماره : 12195/ ه 1
تلگراف
بهعلت حساسيتى كه عوامل مذهبى نسبت به جشن هنر شيراز داشته و عكسالعملهايى در اين زمينه نيز تاكنون نشان دادهاند و با عطف توجه به اينكه تلويحا در مركز نظر اين بوده كه در سال جارى جشن به طور محدود برگزار گردد اطلاعات واصله حاكيست كه سازمان جشن هنر و گردانندگان راديو تلويزيون اقدامات وسيعى براى تهيه بليط انجام و از 15/5/37 عملاً شروع به فروش آن مىنمايند. مقرر فرمايند به منظور پيشبينىهاى لازم جهت خنثى نمودن تحريكات عوامل مخالف و ناراحت از تصميمات نهايى و قاطعى كه در اين زمينه در مركز اتخاذ شده اين سازمان را آگاه سازند. جوان
سند چهارم:
شماره : 2643/ م تاريخ 8/5/37
تلگراف
جناب آقاى هوشنگ نهاوندى ـ رئيس دفتر مخصوص علياحضرت شهبانوى ايران
با توجه به اقدامات و تبليغات و تحريكات گستردهاى كه عليه برگزارى جشن هنر در شيراز از مدتها قبل آغاز شده و هر روز توسعه مىيابد، خواهشمند است در صورت اقتضا پيشنهادهاى زير از شرفعرض علياحضرت شهبانوى ايران بگذرد تا در صورتى كه مورد تصويب قرار گيرد براى پيشگيرى از بروز هرگونه حادثه ناگوار به مورد اجرا گذارده شود.
1ـ اگر اجراى جشن هنر غيرقابل اجتناب است اجازه فرمايند اين جشن در تخت جمشيد و نقش رستم برگزار شود.
2ـ اگر محدود شدن جشن به تخت جمشيد و نقش رستم مورد موافقت قرار نمىگيرد اجازه فرمايند تنها پارهاى از برنامهها در شيراز آن هم در سالنها و مكانهايى كه از هر جهت قابل حفاظت و كنترل باشد اجرا گردد.
3ـ در صورتى كه اجازه فرمايند از برگزارى برنامهها در سراى مشير، حافظيه و مراكز دانشگاهى صرفنظر شود.
4ـ در صورتى كه اجازه فرمايند از تبليغات وسيع غير لازم در راديو تلويزيون و مطبوعات براى جشن هنر احتراز شود.
5ـ در اجراى اوامر مطاع مبارك علياحضرت شهبانوى ايران كه وسيله جناب آقاى نخستوزير ابلاغ شده است با جامعه روحانيت شيراز و ديگر گروههاى اجتماع از جمله اصناف ـ دانشگاهيان و معتمدان محل مذاكره كرده و خاطر نشان ساختهام كه در جشن هنر هيچگونه برنامهاى كه مغاير با فرهنگ و اخلاق و تمايلات ملى و مذهبى باشد وجود ندارد و جشن هنر داراى محتواى كاملاً فلسفى ـ اجتماعى و فرهنگى خواهد بود. كه مالاً به غناى فرهنگ ملى ما كمك خواهد كرد.
6ـ اين عرايض كه با توجه به اوضاع و احوال تقديم گرديده فقط به منظور جلوگيرى از بروز هرگونه حادثه ناگوار است با اين وصف به هر نحو كه علياحضرت شهبانوى ايران اراده فرمايند اقدام خواهد شد. منوچهر آزمون
رونوشت براى اطلاع تيمسار سرلشكر سالارى رئيس شهربانى استان فارس ارسال مىگردد.
