سران روسيه و چين حاضر به بحث با اوباما درباره تشديد تحريم ايران نشدند

روساي جمهور روسيه و چين درخواست باراك اوباما، همتاي آمريكايي خود براي تشديد تحريم ها عليه ايران را رد كردند.
خبرگزاري هاي غربي از هانولولو هاوايي كه اجلاس سران كشورهاي آسيا-اقيانوس آرام (اپك) در آن در حال برگزاري است، گزارش داده اند كه پاسخ ديميتري مدودف و هوجين تائو روساي جمهور روسيه و چين به درخواست اوباما براي اعمال دور جديدي از تحريم ها عليه ايران «سرد» بوده است.
استيون كالينسون در گزارشي براي خبرگزاري فرانسه از هانولولو كه روز يكشنبه 22 آبان 1390 (13 نوامبر 2011) نوشته شده، تاكيد كرده است كه نه رئيس جمهور روسيه و نه رئيس جمهور چين حتي يك كلمه درباره موافقت با تحريم ها نگفتند.
براساس اين گزارش، اوباما پس از گفت وگو با مدودف اعلام كرد: «دو طرف بر قصد خود به منظور تلاش براي توافق بر سر واكنشي مشترك مجددا تاكيد كردند تا ما بتوانيم ايران را وادار به عمل به تكاليف بين المللي خود در خصوص برنامه هسته اي اش، كنيم». اما خبرگزاري فرانسه نوشته است كه وي به طور علني به بحث در خصوص تحريم ها اشاره اي نكرد. مدودف نيز در گفت وگو با خبرنگاران تاييد كرد دو طرف در خصوص ايران بحث كردند، ولي در عين حال جزئيات بيشتري ارائه نكرد.
اوباما همچنين پيش از ديدار با هو جين تائو، بطور علني در خصوص ايران صحبت كرد و خواستار تشديد فشار بر ايران شد. اما آن طور كه بن فلر، در گزارشي براي خبرگزاري آسوشيتدپرس از هانولولو نوشته است هوجين تائو حتي يك جمله هم درباره ايران نگفت.
در عين حال بنابر گزارش خبرگزاري فرانسه، مقام هاي آمريكايي اعلام كردند، اوباما در اين گفت وگوها بطور خاص، اختلاف برانگيزترين مسئله، يعني درخواست براي اعمال تحريم هاي بيشتر بر ضد ايران را مطرح نكرد.
كارشناسان عقيده دارند آنچه از اين گزارش ها مي توان دريافت اين است كه روسيه و چين نه فقط موافق بررسي تحريم هاي جديد نيستند بلكه حتي علاقه اي به بحث درباره آن هم از خود نشان نداده اند.
تنها چيزي كه مقام هاي آمريكايي از جمله بنجامين رودز معاون مشاور امنيت ملي آمريكا درباره محتواي اين ديدارها مطرح كرده اند اين است كه آمريكا، روسيه و چين هر سه در اين باره كه ايران نبايد سلاح هسته اي بسازد توافق داشته اند.
يك ديپلمات در اين باره گفت: «اين چيزي است كه اوباما درباره آن با ايران هم توافق دارد»!
در حالي كه سي ان ان پيش از انتشار گزارش آمانو اعلام كرده بود اوباما بلافاصله پس از انتشار گزارش براي رايزني با روسيه و چين درباره آن به مسكو و پكن خواهد رفت، ظاهرا ديدارهاي هاوايي جانشين آن مسافرت ها شده است.
آژانس بين المللي انرژي اتمي روز سه شنبه گذشته گزارشي درباره برنامه هسته اي ايران منتشر كرد كه در آن مجموعه اي از اطلاعات جعلي ارائه و تلاش شده اينطور القا شود كه برنامه هسته اي ايران داراي يك جنبه نظامي است. اين در حالي است كه كارشناسان مي گويند محتواي اين گزارش قادر به اثبات ادعايي چنين بزرگ نيست.
روسيه و چين به دلايل متعدد از جمله بي اعتقادي به اطلاعات جاسوسي آمريكا و همچنين ناكارآمد بودن تحريم ها حاضر به مشاركت در پروژه تشديد فشار بر ايران نيستند.
احتمال معامله دقيقه 90 روسيه
و چين چقدر است؟
در ايران ترديدهايي در اين باره وجود دارد كه روسيه و چين تا انتهاي كار بر موضع تند و تيز خود عليه گزارش جديد آژانس استوار بمانند.
سوابق تاريخي خيانت هاي مسكو و پكن به ايران بويژه «معامله هاي فراوان با غرب در دقيقه 90» برخي كارشناسان را در ايران به اين ديدگاه متمايل كرده است كه اين بار هم نبايد موضع اين دو كشور عليه گزارش آمانو را چندان جدي گرفت و احتمال يك معامله در دقيقه 90 به هيچ وجه منتفي نيست.
با اين حال، كارشناسان مطلع در تهران مي گويند احتمالا اين بار شاهد استقامت بيشتري از جانب روسيه و چين خواهيم بود و احتمال تباني پشت پرده با آمريكا عليه ايران بسيار ضعيف شده است.
روسيه پس از انتشار گزارش آژانس رسما اعلام كرده است اين گزارش را كه هيچ مطلب جديد در آن وجود ندارد سياسي مي داند و با هيچ تحريم جديدي عليه ايران موافقت نخواهد كرد.
چين نيز موضع روسيه را تاييد كرده است.
كارشناسان عقيده دارند حداقل به 7 دليل زير مقاومت روسيه و چين در مقابل صدور يك قطعنامه جديد عليه ايران در شوراي امنيت ادامه خواهد يافت:
1- روسيه عقيده دارد تحريم ها در تغيير دادن محاسبات استراتژيك ايران درباره برنامه هسته اي اش ناكارآمد است. تجربه بيش از 6 قطعنامه تحريم اين موضوع را ثابت كرده است.
2- روس ها مي گويند يقين پيدا كرده اند هدف آمريكا از تحريم هاي جديد عليه ايران نه پي گيري سياست منع اشاعه و وادار كردن ايران به همكاري بيشتر با آژانس، بلكه قدم گذاشتن در مسير ايجاد بحران داخلي در ايران و تغيير رژيم است. تا وقتي هدف تحريم ها منع اشاعه باشد روسيه و چين با آن همراه خواهند بود اما به محض اينكه هدف تحريم ها براندازي نظام هاي سياسي باشد بويژه براندازي نظام جمهوري اسلامي در ايران- كه اين دو كشور هيچ نفعي در آن ندارند- با آن همراه نخواهند شد. قطعي بودن رياست جمهوري مجدد پوتين در روسيه اين الگوي رفتاري در مسكو را قوي تر هم كرده است. اين دقيقا اتفاقي است كه درباره سوريه رخ داد. ديميتري مدودف در بيانيه اي كه پس از وتوي قطعنامه عليه سوريه صادر كرده، گفته است كه اصلي ترين علت وتوي قطعنامه پيشنهادي غرب براي تحريم سوريه اين بوده كه روسيه عقيده دارد تغيير نظام هاي سياسي كار مردم خود كشورهاست نه امري كه بخواهد از بيرون بر آنها تحميل شود. مدل ليبي هم به چين و روسيه نشان داد كه غرب به آساني قطعنامه هاي شوراي امنيت را بدل به ابزار تغيير رژيم مي كند و لذا مي خواهند از تكرار آن تجربه جلوگيري كنند.
3- سومين دليل مخالفت اين دو كشور با صدور قطعنامه جديد عليه ايران در شوراي امنيت اين است كه روس ها تصور مي كنند هرگونه اقدام جديد در شوراي امنيت يا حتي در شوراي حكام، طرح گام به گام آنها را نابود خواهد كرد.
4- چهارمين دليل اين است كه مكانيسم مبادله امتياز ميان روسيه و چين از يك سو و آمريكا از سوي ديگر به مراحل بسيار دشواري رسيده است. هم اكنون شرط روس ها براي موافقت با تحريم جديد عليه ايران كوتاه آمدن آمريكا از موضوع سپر دفاع موشكي است كه به هيچ وجه امكانپذير نيست. در مورد چين هم آمريكايي ها در موقعيتي نيستند كه با درخواست هاي سنگين اقتصادي و امنيتي اين كشور موافقت كنند. ضمن اينكه هرگونه امتيازدهي به روسيه و چين در شرايط فعلي موضع اوباما در مقابل رقباي جمهوري خواه در داخل آمريكا را به شدت تضعيف خواهد كرد.
5- دليل پنجم اين است كه روسيه و چين احساس مي كنند آژانس به دستور آمريكا رسما آنها را ناديده گرفته و به نحوي توهين آميز به توصيه آنها درباره عدم انتشار اسناد مطالعات ادعايي عليه ايران عمل نكرده است. اين دو كشور در نامه اي به آمانو از وي خواسته بودند قبل از انتشار اسناد مطالعات ادعايي آنها را در اختيار ايران قرار داده و فرصت لازم را براي پاسخگويي فراهم كند.
6- روسيه و چين به خوبي مي دانند كه فراتر رفتن از قطعنامه 1929 درون شوراي امنيت، منافع اقتصادي آنها در ايران را عميقا به خطر خواهد انداخت. قطعنامه 1929 دقيقا در آستانه تحمل اين دو كشور قرار دارد و فراتر رفتن از آن به اين معناست كه اين دو كشور بدون به دست آوردن كوچكترين امتياز راهبردي قابل اعتنا، ضررهاي اقتصادي عظيم را بپذيرند.
7- و آخرين دليل اين است كه روسيه و چين اساسا باور ندارند كه برنامه هسته اي ايران يك تهديد است. براي اين دو كشور كاملا روشن شده است كه آمريكا و اسرائيل طي يك تقسيم كار كاملا واضح موجي از عمليات رواني را روي جامعه بين المللي به راه انداخته اند تا بتوانند نهايتا يك قطعنامه از شوراي امنيت عليه ايران بگيرند. نقشي كه آمريكا در اين تقسيم كار بر عهده گرفته وادار كردن آمانو به انتشار اطلاعات ساختگي عليه ايران و معتبر اعلام كردن اطلاعات آن است و نقش اسراييلي ها هم تهديد به حمله نظامي است. به تعبير ديگر اكنون دست آمريكا و اسرائيل كاملا رو شده است. روسيه و چين مي دانند كه نه اطلاعات جاسوسي آمريكا درباره ايران معتبر است و نه اسرائيل قصد و توان درگيري با ايران را دارد.